26 marca 2014 r. w Muzeum Armii Krajowej w Krakowie zaprezentowano film dokumentalny "Ulmowie. Świadectwo sprawiedliwych" w reżyserii Dariusza Walusiaka, jednocześnie autora scenariusza. Obok twórcy filmu obecnością zaszczycił nas także dr Mateusz Szpytma, pracownik naukowy IPN, zajmujący się od lat historią rodziny Ulmów.

Podczas prelekcji publiczność wysłuchała ciekawego wykładu pana Dariusza Walusiaka, który opowiedział, w jaki sposób poznał tę wstrząsającą historię. Zwrócił przy tym uwagę na fakt, że Józef i Wiktoria Ulmowie nie tylko otrzymali pośmiertnie medale Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, ale aktualnie  trwa proces beatyfikacyjny całej rodziny. Podkreślił również, że nakręcono dotąd sześć filmów poświęconych rodzinie Ulmów, a kolejny - siódmy już powstaje. Skonstatował, że historia rodziny Ulmów wykracza daleko poza wymiar regionalny i staje się znana w całej Polsce.

Po prelekcji publiczność mogła zobaczyć obiecany film. Jest on dokumentem, który pokazuje relacje świadków oraz miejsca związane ze zbrodnią w Markowej. Historia rodziny Ulmów jest  niesamowita także w kontekście zachowania materialnych śladów tragedii. Domostwo po morderstwie nie zostało spalone, dlatego pozostało bardzo wiele zdjęć rodziny razem ze zdjęciami Żydów przez nich ukrywanych. Na niektórych zdjęciach jeszcze dzisiaj można zauważyć ślady krwi, co jeszcze bardzie podkreśla makabryczny wymiar dokonanej przez Niemców zbrodni.

Po emisji filmu odbyła się bardzo ciekawa dyskusja. W jej trakcie zarysowały się zróżnicowane stanowiska reprezentowane przez Dariusza Walusiaka i dr. Mateusza Szpytmę odnośnie interpretacji problemu pomocy Żydom. W dyskusji aktywnie brała udział również publiczność, zainteresowana różnymi aspektami tego trudnego okresu. Zastanawiano się nad obecnymi relacjami polsko-żydowskimi i w jaki sposób Żydzi postrzegają pomoc, którą otrzymywali od Polaków w czasie drugiej wojny światowej. Największe zainteresowanie wzbudziła historia opowiedziana przez dr. Szpytmę podczas opracowywania historii rodziny Ulmów. Zbierając informacje o niemieckich żandarmach, którzy dokonali zbrodni na Ulmach, dotarł on do córki jednego z nich - przekonanej o moralnie nienagannej postawie ojca na terenie Generalnego Gubernatorstwa.

Po seansie można było zakupić płytę DVD z filmem oraz książkę opisującą historię rodziny Ulmów współautorstwa dr. Mateusza Szpytmy.

fot. Adam Pawłowski