Narodowe Centrum Nauki (NCN), instytucja zarządzana przez naukowe autorytety i przyznająca dotacje na tzw. badania podstawowe, rozpoczęła działalność w Krakowie. W piątek, 4 marca, minister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Barbara Kudrycka otworzyła siedzibę centrum przy ul. Królewskiej. W uroczystej gali w Pałacu pod Baranami wziął udział premier Donald Tusk.

W uroczystym otwarciu uczestniczyli m.in. przedstawiciele władz małopolski: marszałek Marek Sowa, przewodniczący Sejmiku Kazimierz Barczyk, wicemarszałek Roman Ciepiela oraz członek Zarządu Witold Latusek, wojewoda Stanisław Kracik, kard. Stanisław Dziwiszi i kard. Franciszek Macharski oraz rektorzy, profesorowie, naukowcy i "przyjaciele nauki".

Narodowe Centrum Nauki to instytucja powołana do wspierania działalności naukowej w zakresie badań podstawowych, czyli prac eksperymentalnych lub teoretycznych, podejmowanych przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów, bez nastawienia na praktyczne zastosowania ani użytkowanie.

- Z pełnym przekonaniem uznaliśmy, że nauka jest dla Polski tak ważna jak Kraków jest i był ważny dla Polski - podkreślił premier Tusk, mówiąc o podejmowaniu decyzji o lokalizacji Centrum. - Nauka ma szansę, kiedy sfera autonomii, wolności i samodzielności jest nieustannie poszerzana, kiedy zwalnia się gorset nadzoru administracji centralnej - zaznaczył i dlatego według niego NCN to projekt ambitny i bardzo odważny, polegający na "dzieleniu pieniędzy w sposób nowoczesny" i oddający uprawnienia i środki tym, "którzy najlepiej je rozdysponują". Prezes Rady Ministrów podkreślił, że tym roku budżet obu agencji wykonawczych ministerstwa (Narodowego Centrum Nauki i Narodowego Centrum Badań i Rozwoju) wynosi prawie miliard złotych, obiecując, że za 3 lata będzie to po 1 mld zł dla każdej z instytucji. - Wierzę głęboko, że za 10 czy 15 lat beneficjentów tego przedsięwzięcia będą w Polsce miliony - dodał. - Życzę wyłącznie mądrych decyzji - bo o uczciwość i przejrzystość jestem spokojny - aby pieniądze trafiały tam, gdzie trzeba - podusmował premier.

- Otwarciem Narodowego Centrum Nauki rozpoczyna się wiosna w Krakowie - zaznaczyła minister Kudrycka. - To symbolizuje nowy etap w nauce polskiej, który można by nazwać regeneracją nauki polskiej - dodała. Choć "w polskiej nauce nigdy nie działo się źle", to "oczekiwania i marzenia są jeszcze większe". - Kraków zasługuje na to, by być stolicą nauki polskiej - przekonywała minister, podkreślając to, że jest to miasto naukowców i intelektualistów, posiadające bogatą przeszłość. Barbara Kudrycka zaznaczyła, że "pieniądze na badania nie będą zmarnowane", ponieważ o to zadba rada i osoby zarządzające Centrum.

- Przyszłość polskiej nauki zależy od Państwa i żeby nigdy żaden polityk nie musiał jej Państwu odbierać - życzyła minister Kudrycka przekazując władzom NCN klucz, symbol "odpowiedzialności za przyszłość polskiej nauki".

W dniu otwarcia NCN ogłoszono nominację na dyrektora jednostki. Został nim prof. Andrzej Jajszczyk, profesor AGH, mieszkaniec Krakowa, autor lub współautor siedmiu książek i ponad 260 artykułów naukowych, specjalista w zakresie szybkich sieci komunikacyjnych i zarządzania siecią, w 2008 r. laureat prestiżowej nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej.

- To wyzwanie dla miasta, szansa i zobowiązanie - przekonywał prof. Jajszczyk. - Centrum jest jednym z elementów wspierania nauki w Polsce - zaznaczył, podkreślając, że "zgodna współpraca spowoduje to, że polska nauka osiągnie sukces i lepszą pozycję na naukowej mapie świata". - Narodowe Centrum Nauki będzie dzieliło fundusze sprawiedliwie i skutecznie - powiedział nowy dyrektor obiecując zarazem powiększanie dostępnych środków z innych źródeł.

- 15 marca zamierzamy ogłosić konkursy w czterech grupach tematycznych w zupełnie nowym układzie dziedzinowym wzorowanym na European Research Council - zaznaczył prof. Michał Karoński, przewodniczący Rady NCK. - Będą zdecydowane preferencje dla młodego pokolenia, a proces przyznawania grantów - wiarygodny, przejrzysty i uczciwy - dodał.

- Dziś czuję radość, trochę ulgę i satysfakcję - przyznał prof. Szczepan Biliński, pełnomocnik ministra ds. utworzenia NCN. Zaznaczył, że budynek przy ul. Królewskiej to pierwsza siedziba Centrum, które będzie się rozwijać. Obecnie ma do dyspozycji ok. 1000 m2, 27 pomieszczeń dla pracowników administracyjnych i 2 sale konferencyjne. W sumie NCN zatrudnia 39 osób.

- Przed Narodowym Centrum Nauki fantastyczne zadanie: wprowadzenie polskiej nauki na właściwe miejsce w hierarchii światowej - przekonywał prof. Karol Musioł, rektor UJ. - Wszystkim życzę, aby ten dzień za 100 lat był opisywany jako początek złotego okresu polskiej nauki - podkreślił.

Podczas otwarcia centrum minister Kudrycka, prof. Jajszczuk i prof. Karoński odsłonili, a kard. Macharski poświęcił tablicę, która zawiśnie przy wejściu do budynku.

Narodowe Centrum Nauki powstało w wyniku reformy nauki i szkolnictwa wyższego. Do tej pory konkursami na granty w badaniach podstawowych i stosowanych (związanych z gospodarką) zajmowała się Rada Nauki, działająca przy Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Teraz konkursy na projekty w zakresie badań podstawowych będzie rozstrzygać Narodowe Centrum Nauki, z siedzibą w Krakowie, a na badania stosowane - Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w Warszawie. Budżet NCN na ten rok wynosi 305 mln zł. Centrum ma wspierać również młodych naukowców - ma przeznaczać na ten cel minimum 20 proc. swoich środków.

(azlo)