W dniach 24.10-2.11.96 przedstawiciele Samorządów Małopolski, blisko 150 Prezydentów, Burmistrzów, Wójtów, Przewodniczących Rad Gmin, Marszałków Sejmików Samorządowych i Radnych z miast i gmin Małopolski, wyjechali do Rzymu i Watykanu. Organizatorem wyjazdu było Stowarzyszenie Gmin Małopolski - organizacja samorządowa zrzeszająca 135 miast i gmin z 11 województw południowej Polski.

Głównym celem wyjazdu i najważniejszym punktem bogatego programu Pielgrzymki do Progów Apostolskich była Oficjalna Audiencja u Ojca Świętego Jana Pawła II, w trakcie której wręczono Ojcu Świętemu Tytuł Honorowego Małopolanina. Właśnie z inicjatywy Stowarzyszenia Gmin Małopolski, zgromadzeni na Spotkaniu Noworocznym w styczniu 1996 roku Prezydenci, Burmistrzowie, Wójtowie, Przewodniczący Rad Gmin, Marszałkowie Sejmików Samorządowych, Delegaci do SGM i Radni przyznali "po raz pierwszy i jedyny, Tytuł Honorowego Małopolanina, najwybitniejszemu w dziejach Polakowi - rodem z Małopolski". Uchwała o przyznaniu Tytułu przekazana została już w styczniu 1996 roku przez Metropolitę Krakowskiego Kardynała Franciszka Macharskiego. Specjalna Audiencja dla Samorządów Małopolski odbyła się w dniu 28 października 1996 roku w sali Klementyńskiej na Watykanie. Audiencja miała szczególny charakter i była pierwszym oficjalnym spotkaniem dla osób świeckich po operacji, jaką przebył Ojciec Święty.

Audiencja rozpoczęła się od odczytania przez Przewodniczącego Zarządu SGM Kazimierza Barczyka - okolicznościowego Adresu skierowanego do Ojca Świętego. Adres podpisany został przez wszystkich uczestników wyjazdu i wręczony wraz z artystycznie wykonanym Tytułem (wykonany przez art. graf. Jerzego Napieracza). Następnie Ojciec Święty wygłosił okolicznościowe przemówienie skierowane do uczestniczących w Audiencji a za ich pośrednictwem do władz samorządowych i mieszkańców Małopolski. Ojciec Święty poprosił uczestniczących w Audiencji o wspólne odśpiewanie Apelu Jasnogórskiego, jako modlitwy w intencji Ojczyzny. Ojciec Święty osobiście spotkał się i rozmawiał z każdym z uczestników Audiencji, którzy przekazali dary w imieniu swoich gmin. Na zakończenie wszyscy odśpiewali pieśń "My chcemy Boga" oraz wykonali wspólną fotografię. Obszerną relację z Audiencji zamieścił watykański dziennik L'Osservatore Romano, światowe agencje informacyjne, prasa krajowa i zagraniczna a także rozgłośnie radiowe w tym Radio Watykan.

Uczestnicy wyjazdu uczestniczyli także w Audiencji Generalnej a także w Uroczystościach w Bazylice św. Piotra związanych z centralnymi obchodami 350. lecia Unii Użhorodzkiej, w trakcie których Ojciec Święty przypomniał wagę związków Wschodu i Zachodu zarówno w Kościele jak i kulturze.

Ponadto w trakcie pobytu w Rzymie i Watykanie odbyły się spotkania w Senacie Republiki Włoskiej, na Kapitelu - z władzami Rzymu oraz europejskimi organizacjami samorządowymi, z Ambasadorem RP we Włoszech i Konsulem Generalnym RP w Rzymie, w Ambasadzie RP przy Stolicy Apostolskiej a także z Kardynałem Andrzejem Marią Deskurem.

W dniu 29.10.96 w siedzibie Senatu Republiki Włoskiej odbyło się spotkanie 150 uczestników Wyjazdu z udziałem Przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych Senatu Gian Giacomo Mignone oraz wielokrotnego Premiera Włoch Giulio Andreotti i grupą senatorów. W trakcie debaty, do której wstęp wygłosili Giulio Andreotti, Gian Giacomo Migone i Kazimierz Barczyk, omówiono rolę i znaczenie wspólnot samorządowych, także na poziomie regionalnym, w Polsce i w Europie. Kazimierz Barczyk przypominając historyczne związki Polski i Włoch wskazał na możliwe do wykorzystania szansę, szczególnie na płaszczyźnie współpracy gospodarczej i regionalnej. Już teraz Włochy zajmują czołowe miejsce wśród partnerów ekonomicznych Polski, w ciągu ostanich lat wymiana handlowa uległa potrojeniu utwierdzając pozycję Włoch, jako drugiego, po Niemczech partnera handlowego Polski. Dynamicznie rozwija się współpraca regionalna między województwami i regionami włoskimi np. porozumienie o współpracy w dziedzinie kultury, ekonomii i innych między Toskanią a woj. tarnowskim i krakowskim.

Według Giulio Andreottiego Polska ma do odegrania szczególną rolę w jednoczącej się Europie a o sile państwa przesądza także silny samorząd terytorialny. Wskazał na włoskie zaniedbania w tym zakresie, bowiem mimo konstytucyjnego upoważnienia, regiony włoskie musiały czekać ponad 20 lat na przyznanie im rzeczywistych uprawnień.

Przewodniczący senackiej Komisji Spraw Zagranicznych Gian Giacomo Mignone podkreślił charakterystyczny związek uprawnień samorządu lokalnego z układem sił politycznych. We Włoszech doprowadziło to do szczególnego paradoksu, kiedy opowiadająca się programowo za silnym samorządem Chrześcijańska Demokracja utraciła częściowo wpływy we władzach lokalnych, zaczęła umacniać władzę centralną. Przeciwnie, partia komunistyczna opowiadająca się za władzą scentralizowaną, kiedy umocniła swoje wpływy w terenie, zaczęła domagać się przyznania władzom lokalnym większych kompetencji.

Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Senatu Republiki Włoskiej w uroczysty i stanowczy sposób stwierdził, iż nie może być Wspólnej Europy bez Polski. Deklaracja ta przyjęta została owacyjnie przez tak przez Senatorów i przedstawicieli włoskiego życia politycznego jak i polskich Prezydentów, Burmistrzów, Wójtów, Marszałków Sejmików Samorządowych. Spotkanie w Senacie było pierwszą oficjalną wizytą delegacji samorządowej z Europy Środkowej i Wschodniej w Parlamencie włoskim.

W dniu 30 listopada 1996, na Kapitelu w siedzibie władz Rzymu odbyło się seminarium na temat funkcjonowania samorządu terytorialnego we Włoszech oraz współpracy gmin polskich i włoskich.

Występująca w imieniu Burmistrza Rzymu Luisa Laurelli, Przewodnicząca Rady Miasta Rzymu -Wiceprzewodnicząca Zarządu Miasta, poinformowała o zasadniczych problemach z jakimi spotykają się władze historycznego miasta. Podobnie jak w Polsce zasadniczą troską władz lokalnych jest pozyskiwanie funduszy na realizację zadań samorządu. Często władze komunalne wchodzą w tym zakresie w spór z władzami centralnymi, szczególnie na tle udziału w dochodach pobieranych przez władze centralne. W 1995 roku samorząd Rzymu zdecydował się na -wyemitowanie papierów wartościowych - o charakterze obligacji.

W trakcie dyskusji możliwe było porównanie rozwiązań przyjmowanych dla rozwiązywania podobnych problemów w Polsce i we Włoszech.

Gianfranco Martini - Członek Stałej Komisji Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Europy odpowiedzialny za współpracę partnerską miast i gmin, omówił zasady i podstawy nawiązywania takiej współpracy między gminami Polski i Włoch. Ze względu na duże zainteresowanie problematyką partnerstwa miast i gmin zapowiedział organizację - wraz ze Stowarzyszeniem Gmin Małopolski i instytucjami europejskimi - konferencji poświęconej tym zagadnieniom (we wrześniu 1997 w Krakowie). Prezydenci, Burmistrzowie, Wójtowie małopolskich gmin przekazali materiały promocyjne o gminach do wykorzystania przy nawiązywaniu dalszych kontaktów.

Na możliwości współpracy między organizacjami gmin wskazał w swoim wystąpieniu Fabio Pellegrini - Sekretarz Generalny Sekcji Włoskiej Rady Gmin i Regionów Europy. Podkreślił m.in. korzyści jakie wynikają z wymiany doświadczeń, co pozwala uniknąć eksperymentowania. Uczestnicy spotkania zwiedzili zabytkową siedzibę rzymskiego Magistratu, zapoznając się także z funkcjonowaniem urzędu i urządzeniem sali obrad.

W dniu 29 października z częścią uczestników wyjazdu spotkali się w Domu Polskim im. Jana Pawła II Ambasador RP we Włoszech Maciej Górski oraz krakowianin. Konsul Generalny RP w Rzymie Jarosław Reszczyński, którzy podkreślili wielką rolę Ojca Świętego Jana Pawła II dla zbliżania Polski i Włoch, a także znaczenie utrzymywania bezpośrednich kontaktów polsko-włoskich na poziomie gmin, dla rozwoju współpracy na poziomie ogólnopaństwowym. Dziękując małopolskim gminom za bogactwo oferty zapewnili jednocześnie, że przekazane materiały promocyjne o gminach trafią m.in. do działającego przy ambasadzie Biura Radcy Handlowego celem wykorzystania przy nawiązywaniu kontaktów gospodarczych i organizacji misji przedsiębiorców włoskich w Polsce. W trakcie pobytu Stowarzyszenia Gmin Małopolski we Włoszech a szczególnie w Rzymie, w spotkaniach oficjalnych uczestniczyli także Konsul Generalny RP w Rzymie Jarosław Reszczyński, Radca Ambasady RP przy Stolicy Apostolskiej Wojciech Biliński, Sekretarz Ambasady Polskiej we Włoszech Marek Dąbrowski.

W dzień Wszystkich Świętych - 1 listopada uczestnicy Wyjazdu wzięli udział w specjalnych uroczystościach na Monte Cassino. Przedstawicieli małopolskich samorządów przywitał oficjalnie Opat Ojców Banedyktynów Bernardo D'Onorio, który podkreślił związki Klasztoru na Monte Cassino z Polską. Związki te wyznaczają symboliczne wydarzenia: pobyt na Monte Cassino św. Wojciecha i heroiczna walka polskich żołnierzy w 1944 roku. Opat Monte Cassino przypominając ofiarę polskich żołnierzy przypomniał, że walczący pod Monte Cassino Polacy "swoje ciało pozostawili Ziemi Włoskiej, duszę Bogu, serca zaś na zawsze Polsce" .

W podniosłej atmosferze uroczystą mszę św. na Cmentarzu Żołnierzy Polskich, w intencji poległych pod Monte Cassino oraz wszystkich zmarłych odprawił ks. dr Andrzej Szczotka z Krakowa. Po mszy św. delegacja SGM wraz z Konsulem Generalnym RP w Rzymie Jarosławem Reszczyńskim i Radcą Ambasady RP przy Stolicy Apostolskiej Wojciechem Bilińskim, złożyła wieńce i kwiaty. Każdy z uczestników zapalił znicze na wybranych przez siebie grobach żołnierzy polskich. Odśpiewano także hymn państwowy.

Przedstawiciele polskich placówek dyplomatycznych uznali przebieg wizyty Samorządów Małopolski we Włoszech za niezwykle ważny z punktu widzenia interesów i promocji Polski, współpracy w wymiarze europejskim, międzypaństwowym i na poziomie samorządów. Promocji regionu i SGM służyły także wywiady udzielone min. Radiu Watykan przez: Kazimierza Gąsiora, Kazimierza Fudalę (Wiceprzew. Zarządu SGM), Roberta Chomę (Sekretarza Zarządu SGM), Stanisława Żwiruka (Prezydenta Tarnobrzega), członków Zarządu SGM: Jana Wieczorkowskiego, Tadeusza Witkowskiego, Teofila Wojciechowskiego, Stanisława Kowalskiego, Stanisława Dziublę oraz Pawła Stańczyka.

Oficjalnie pobyt we Włoszech zakończyło spotkanie w siedzibie władz miasta Cassino z Burmistrzem (syndykiem) i władzami miasta. Występując w sali obrad rady miejskiej Przewodniczący SGM Kazimierz Barczyk podkreślając historyczne związki miasta i prowincji Cassino (gdzie mieści się jeden z najnowocześniejszych zakładów produkcyjnych FIAT) z Polską, podkreślił konieczność zacieśnienia współpracy kulturalnej i ekonomicznej. Burmistrz Cassino zaproponował organizację spotkań przedsiębiorców z obu krajów z udziałem przedstawicieli polskich i włoskich władz samorządowych. W czasie pobytu we Włoszech nawiązano współpracę z wieloma gminami i organizacjami samorządowymi a także rozprowadzono znaczną ilość materiałów promocyjnych o poszczególnych gminach i regionie. Z dużym uznaniem należy ocenić zaangażowanie i aktywność uczestników delegacji.

Organizacja Audiencji u Ojca Świętego - która była głównym celem pobytu w Rzymie - była możliwa dzięki pomocy i zaangażowaniu Księdza Kardynała Franciszka Macharskiego, księdza infułata Stanisława Dziwisza, oraz, ze strony SGM, Przewodniczącego Kazimierza Barczyka.

Pomocy organizacyjnej i konsultacji w Polsce oraz w czasie pobytu we Włoszech udzielali poza osobami wymienionymi, także dr Lamberto Missori, dr Margeherita Ekes-Missori, minister Alberto Schepsi (doradca ds. dyplomatycznych Przewodniczącego Senatu Republiki Włoskiej), senator Giorgio Moschetti, ojciec Konrad Hejmo, prof. Jerzy Wyrozumski, ks. prałat Zygmunt Zimowski, ks. Andrzej Fryźlewicz, ks. prałat Władysław Gasidło.

Paweł Stańczyk