Koniusza jest gminą leżącą na północnych krańcach województwa krakowskiego. 29 wsi rozciągających się na pofałdowanym terenie Wyżyny Śląsko-Krakowskiej zamieszkuje 8,7 tys. mieszkańców. Największym bogactwem gminy jest ziemia dająca utrzymanie wielu specjalistycznym gospodarstwom, produkującym przede wszystkim na rynek krakowski. Do odległego o 30 km podwawelskiego grodu wysyłane są doskonałej jakości warzywa, przede wszystkim kapusta, marchew, pietruszka i cebula. W ostatnim czasie rozwija się uprawa tytoniu, kryzys przeżywa natomiast hodowla bydła.

Gmina, choć położona nieco na uboczu, wpisała się w historię Polski. Tędy podążał na pole bitwy racławickiej Tadeusz Kościuszko (dziś przebiega przez gminę szlak turystyczny, a obchody dwusetnej rocznicy insurekcji były dobrą okazją do promocji Koniuszy). Na plebani! w Koniuszy do dziś znajduje się oryginalny stół, przy którym - wedle tradycji - miał zasiąść do obiadu Naczelnik Kościuszko w przededniu bitwy pod niedalekimi Racławicami.

We wsi Szarbia lądował na spadochronie gen. Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek (ostatni dowódca Armii Krajowej, który tu właśnie rozpoczynał swą misję w kraju). W 1985 r. powstało prywatne muzeum poświęcone gen. Okulickie-mu i bardzo silnemu na terenie Koniuszy ruchowi oporu przeciw hitlerowcom.

Najciekawszym zabytkiem architektonicznym Koniuszy jest barokowy kościół parafialny w siedzibie gminy oraz podobne obiekty w Biórkowie Wielkim i Dalewicach. W gminie znajduje się także oczekujący na remont dworek Paderewskiego.

Dzisiaj Koniusza boryka się z poważnymi kłopotami - gospodarką odpadami i zaopatrzeniem gminy w wodę. Systematycznie prowadzona jest budowa wodociągów wiejskich w oparciu o ujęcia doskonałych wód kredowych. Na terenie gminy trudno byłoby zbudować kompletny system kanalizacji zbiorczej. Utrudnieniami są rozległy, pofałdowany teren i rozproszenie gospodarstw. W tej sytuacji tylko przy większych skupiskach domów oraz w rejonach instytucji publicznych, takich jak Zespół Szkół Rolniczych w Piotrkowicach Małych czy Dom Pomocy Społecznej w Łyszkowicach, działają oczyszczalnie ścieków.

Dobrze rozwija się akcja telefonizacji gminy; natomiast nadal bardzo duże są potrzeby w zakresie gazyfikacji. Gmina stale pomaga szkołom i służbie zdrowia - nie tylko działającym w poszczególnych wsiach ośrodkom zdrowia, lecz także obsługującemu jej rejon szpitalowi w Proszowicach.

Potrzeby inwestycyjne, zwłaszcza w zakresie podstawowej infrastruktury, ciągle są ogromne. Koniusza, stawiająca obok rolnictwa także na turystykę (w tym wypoczynek świąteczny dla mieszkańców Krakowa), planuje w najbliższym czasie systematyczne prace nad rozbudową wodociągów i poprawą komunikacji.

Marek Szczepanek