Rozmowa z Kazimierzem Barczykiem, przewodniczącym małopolskiego Sejmiku i rady muzeum Armii Krajowej.

• W Krakowie w ostatnich miesiącach otwarte zostało kilka ciekawych muzeów. Teraz odbywa się pierwsza wystawa w Muzeum Armii Krajowej, którego siedziba jest właśnie rozbudowywana. Jakie ma ono znaczenie?

• Poświęcone jest ewenementowi na skalę światową, jaką było Polskie państwo podziemne i jego armia w czasie II wojny światowej. Po przegranej przez Polskę z hitlerowskimi Niemcami kampanii wrześniowej z 1939 roku władze
państwa przeniosły się na emigrację, najpierw do Francji, potem do Londynu. W okupowanej Polsce powstało jednak tajne podziemne państwo z wszelkimi jego atrybutami, a więc parlamentem, administracją w tym z poborem podatków, sądownictwem, którego wyroki były wykonywane, szkolnictwem i uniwersytetami, które kształciły Polaków na wszystkich poziomach. Powstała też Armia Krajowa - Krajowa w odróżnieniu od Polskich Sił Zbrojnych, które walczyły na Zachodzie. Była to największa, najlepiej zorganizowana i uzbrojona armia podziemna w całej okupowanej Europie. I do tej pory nie miała swojego muzeum. To tworzone właśnie w Krakowie będzie pierwszym.

• Gdzie będzie jego siedziba?

• Przy ulicy Wita Stwosza, w budynku powstałym na początku XX wieku, którv należał do Twierdzy Kraków, czyli systemu umocnień, jakim opasali miasto rządzący tu wówczas Austriacy. Muzeum mieści się tam od 2000 roku. Teraz iednak dzięki rewaloryzacji budynku zostanie radykalnie rozbudowane. Będzie miało 6,5 tysiąca metrów kwadratowych, a więc będzie dwukrotnie większe niż Muzeum Powstania Warszawskiego w stolicy naszego kraju. Krakowskie muzeum będzie miało nowoczesną, multimedialną ekspozycję. Powstaje kosztem 30 milionów złotych, w tym z funduszy europejskich.

• Jak udało się zgromadzić zbiory, które wypełnią tak duży obiekt?

• Zawdzięczamy to oficerom Armii Krajowej, którzy od ponad 20 lat gromadzili wszelkie pamiątki związane z tą formacją. Co ciekawe, to pierwszą wystawę urządzili w 1990 roku w ówczesnym Muzeum Lenina w Krakowie, które wówczas zajęli i skąd wyprowadzili wielki posąg wodza rewolucji. Znakomita większość eksponatów została podarowana przez dawnych żołnierzy AK, albo przez ich rodziny. Dzisiaj muzeum dysponuje 15 tysiącami eksponatów, wśród których jest wiele unikatów o olbrzymim znaczeniu emocjonalnym dla ofiarodawców.

• Od kiedy Muzeum będzie można zwiedzać?

• Możliwe jest to już teraz. We wrześniu w części pomieszczeń otworzyliśmv wystawę cennych archiwaliów pochodzących ze Studium Polski Podziemnej w Londynie. W całości ekspozycja zostanie otwarta w przyszłym roku. Jestem przekonany, że będzie dla zwiedzających interesująca, dla Polaków ważna, bo opowie historię legendarnej armii, którą władze komunistyczne próbowały skazać na zapomnienie, a potem pomniejszyć jej znaczenie. Dla wszystkich zaś będzie to Muzeum bardzo mocnym głosem przeciwko wojnie.

**********

Museum of an Underground Army (A.K.)

An interview with Kazimierz Barczyk, Chairman of the Małopolska Regional Council and the Council of the Museum of the Home Army.

• Several interesting museums have been opened in Cracow in recent months and now the first exhibition at the Museum of the Home Army (A. K.), whose headquarters is presently being expanded, can be seen. How important is this museum?

• It is devoted to a unique global phenomenon, which was the Polish Underground State and its army during the Second World War. After Poland was defeated bv Nazi Germany's September campaign in 1939, the State authorities went into exile, first to France, then to London. In occupied Poland, however, there existed a secret, underground state which included such institutions as a parliament, an administration, which even collected taxes, a judiciary system, whose verdicts were enforced, as well as schools and universities, which educated Poles at all levels. At this time the Home Army (Armia Krajowa) was also established, with 'Home' meaning national in order to distinguish it from the Polish Armed Forces who were lighting in the West. It was the largest, most organized and well armed underground army in occupied Europe and it did not have a museum devoted entirely to it until recentlv. The one now being created in Cracow will be the first.

• Where will it be located?

• In ul. Wita Stwosza (Veit Stoss Street), in a building constructed in the earlv twentieth century that once was part of the Fortress of Cracow, i.e. the system of fortifications surrounding the city, which were built by the Austrians who ruled the city at that time. A small museum has been located there since the vear 2000, but now, thanks to restoration of the building, it will be considerably expanded, to an area of 65,000 square metres, which is twice as large as the Warsaw Uprising Museum. Cracow's museum will have a modern, multi-media exhibition costing 30 million PLN', costs that are assisted by European funds.

• How was it possible to gather enough artefacts, which were also suitable, to fill such a large space?

• We owe it to the Home Army officers, who have collected all the memorabilia associated with this exhibition over the last twenty years. Interestingly the first exhibition was opened in 1990 in the former I.enin Museum in Cracow, w hich thev took over and from which they removed a huge statue of the leader of the revolution. The vast majority of the exhibits have been donated by former Home Army soldiers or their families. Today the museum has 15,000 exhibits, including many artefacts of great emotional importance to the donors.

• When will the Museum be open to the public?

• It is alreadv possible to visit it now. In September, an exhibition ot valuable archives relating to the Polish Underground Movement (1939-1945) Study Trust in London was opened in some of the rooms that are already ready for use. T he whole exhibition will open next year. I am convinced that it will be both interesting for visitors and important to Poles, because it will tell the extraordinary story of a legendary armv. an army which the communist authorities tried to consign to oblivion, and to diminish its importance. Additionally, for everyone the Museum will be a very strong voice against war.